ที่มา https://www.facebook.com/thaihistorytalk/
เมื่อเช้าได้พบเห็นคำถามที่น่าสนใจเกี่ยวกับฉลองพระองค์สำหรับพระบรมศพ จึงขอนำมาตอบ ณ ที่นี้เพื่อไขความใคร่รู้ของหลายๆ ท่าน และประเทืองปัญญาให้งอกงามออกไป
ธรรมเนียมการแต่งองค์พระบรมศพพระมหากษัตริย์ก่อนถวายสุกำเพื่อเชิญลงพระลองเงินนั้น มีมาอย่างยาวนาน แม้จะเป็นการภายในของเจ้าพนักงาน แต่ก็มีการบันทึกไว้ในพระราชพงศาวดาร หรือจดหมายเหตุทุกสมัย
ในอดีต น่าจะตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาจนถึงพระบรมศพรัชกาลที่ 6 เมื่อจะถวายสุกำพระบรมศพ พระบรมศพจะได้รับการแต่งพระองค์อย่างพระจักรพรรดิราช ทรงเครื่องใหญ่ดังพระพุทธรูปทรงเครื่อง เพื่อแสดงถึงสภาวะที่เปลี่ยนไป จากร่างมนุษย์สู่ความเป็นเทพเจ้าดังเดิม
ข้อมูลที่ละเอียดที่สุดเกี่ยวกับการแต่งองค์พระบรมศพ อยู่ในบันทึกการพระบรมศพรัชกาลที่ 2 แสดงให้เห็นว่า เริ่มด้วยการทรงพระภูษา (ผ้านุ่ง) ซ้อนกันหลายชั้น กลับหน้ากลับหลัง แล้วทรงสะพัก (ผ้าสไบ) เสื้อครุย ทรงพระสังวาลย์ต่างๆ ทรงทับทรวง พาหุรัด ทรงถุงมือและถุงเท้าตาดทอง พระธำมรงค์ (แหวน) ทั้งสิบนิ้ว และใส่ในพระโอษฐ์ เมื่อเสร็จแล้วก็นำแผ่นทองคำจำหลักลายรูปหน้าคนที่สงบนิ่ง ไม่ไหวติงอันใดปิดพระพักตร์ ถึงขั้นตอนนี้ พระบรมศพจะมีสภาพดังพระจักรพรรดิราชในอุดมคติ โดยมองไม่เห็นพระตจะ (ผิวหนัง) เลย เพื่อเป็นสัญลักษณ์ถึงการเปลี่ยนสภาวะกลับสู่ทิพยภาวะอย่างแท้จริง บางพื้นที่จะแปะแผ่นทองคำทั้งพระองค์ เช่น ในราชสำนักพม่า
เมื่อแต่งพระองค์เสร็จแล้ว เชิญพระบรมศพขึ้นนั่ง นำไม้กาจับหลักค้ำคาง บางท่านเรียกว่าพระปทุมปัตนิการ ให้เชิญพระหนุ (คาง) ไว้บนไม้นั้น ดัดพระบรมศพให้อยู่ในท่านั่งงอเข่าพนมมือ (++ไม่มีเสียบร่างเสียบทวารตามคำร่ำลือแน่นอน++) มัดพระบรมศพในท่านั่งให้แน่น นำซองพระศรีบรรจุดอกไม้ธูปเทียนไว้ในพระหัตถ์ สำหรับนำไปสักการะพระจุฬามณี แล้วรวบชายผ้าห่อพระบรมศพขึ้น เชิญลงพระลองเงิน ถวายพระมาลาสุกำเป็นอย่างสุดท้าย หากเป็นพระมหากษัตริย์ มาลาสุกำจะเป็นพระชฎาห้ายอด ที่สร้างไว้สำหรับรัชกาลนั้นๆ ถวายสวมแล้วก็รวบผ้าขมวดปม ปิดฝา ยาขี้ผึ้ง ยกเชิญขึ้นบนพระแท่นประกอบพระโกศต่อไป
ก่อนออกพระเมรุมาศ เจ้าพนักงานจะเปลื้องสุกำพระบรมศพ ถอดเอาเครื่องทองต่างๆ รวมทั้งพระชฎาที่ถวายไว้ออกไป เพื่อนำไปยุบหลอมเป็นพระพุทธรูป อุทิศถวาย
พอถึงครั้งพระบรมศพรัชกาลที่ 7 นั้น มิได้ถวายเครื่องทรงดังนี้ เพราะเสด็จสวรรคต ณ ประเทศอังกฤษ และทรงไม่ขอรับเกียรติยศใดๆ ทรงระบุเพียงให้นุ่งโจง และสวมเสื้อถวาย เมื่อจะเชิญลงหีบพระบรมศพเท่านั้น
ส่วนพระบรมศพรัชกาลที่ 8 พระบรมศพถูกเชิญลงพระลองเงิน แต่ครั้งนั้นทรงชุดสากลสีขาว ตามธรรมเนียมในยุคคณะราษฎร
ส่วนพระบรมศพรัชกาลที่ 9 นั้น ข้อมูลที่มีในปัจจุบันคือ ประดิษฐานในหีบพระบรมศพ โดยเมื่อจะเชิญพระบรมศพลงหีบนั้น ได้ถวายซองพระศรี แผ่นทองคำปิดพระพักตร์ และวางพระชฎาห้ายอดข้างพระเศียร ทั้งหมดนี้ส่งคืนเจ้าพนักงานแต่แรก มิได้บรรจุลงไปในหีบด้วย
จากข้อมูลดังกล่าว แม้ยังไม่มีข้อมูลจากจดหมายเหตุพระราชพิธีพระบรมศพ เนื่องจากพระราชพิธียังไม่เสร็จสิ้น แต่พอจะอนุมานถึงการแต่งพระองค์ได้ว่า น่าจะมีความต่างออกไปจากพระราชประเพณีโบราณ สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงทั้งตัวพิธีกรรม และมโนทัศน์ในการพระบรมศพตลอดช่วงหนึ่งร้อยปีที่ผ่านมา
ภาพ: พระบรมศพพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ พระเจ้ากรุงกัมพูชา เมื่อถวายสุกำ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น